(Dit opiniestuk verscheen op 7 oktober op Volkskrant.nl)
In Zweden staat het ouderschapsverlof van de vaders niet in dienst van ‘het lekker genieten van het kind’, maar van de participatie van de moeders.
Onlangs kwam de PvdA met een voorstel om het vaderschapsverlof naar Zweeds model uit te breiden. Het voorstel van zes maanden betaald verlof, waarvan minstens twee voor de vader, werd door andere partijen al snel van tafel geveegd. Het zou onbetaalbaar zijn. Wat voorstanders nog te weinig benoemen is het positieve effect op de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt.
Mijn vriendin is zwanger, en binnenkort verwachten we ons eerste kind. Omdat we in Zweden wonen zullen we ieder een half jaar thuisblijven. Een ongekende luxe voor Nederlandse begrippen. Mijn werkgever was dan ook verbaasd te horen dat de man in Nederland slechts drie betaalde dagen verlof krijgt (‘maar Holland is toch ook West-Europa?!’). Overigens kijken mijn collega’s niet op van mijn geplande afwezigheid. Het is een morele verplichting in een maatschappij waarin iedereen op gelijke voet meedoet.
De Zweedse overheid doet er alles aan mannen langer thuis te houden. We krijgen een gelijkheidsbonus wanneer we de dagen evenredig verdelen. Dat heeft niet zozeer te maken met de luxe van een welvaartstaat of ‘lekker genieten van het kind’, maar alles met de participatie van vrouwen op de werkvloer. De aloude tweestrijd tussen carrière en moederschap wordt opgelost door mannen dezelfde carrièrevertraging en dezelfde verantwoordelijkheden binnen de familie te geven.
Keukentafel
Het debat in Nederland over de uitbreiding van het verlof gaat dan ook teveel over de behoeften van de moderne vader. Keklik Yücel (PvdA) vertelde bij haar voorstel dat mannen vaak gewoon meer tijd willen besteden met hun kinderen. Wat ze eigenlijk had moeten zeggen is dat het een recht is van vrouwen om de man ook thuis te laten blijven.
Dat zorgt ervoor dat iedereen op gelijke wijze kan meedoen op de arbeidsmarkt. En, om maar even vanuit het perspectief van de moderne vader te spreken, lijkt het mij natuurlijk ook een geweldig voorrecht om meer tijd met je kind door te kunnen brengen.
De politiek is het erover eens dat er te weinig vrouwen in managementfuncties terechtkomen. Een (verplicht) vaderschapsverlof van enkele maanden zou enorm helpen. Niet alleen zijn beide ouders dan even lang uit de roulatie, onderzoek heeft ook aangetoond dat zorgende vaders zich na hun verlof meer zullen inzetten voor het gezinsleven. De verantwoordelijkheid voor het gezinsleven en huishouden wordt zo verdeelt, waardoor beide partners zich evenveel kunnen richten op hun werkende leven.
Namens de VVD reageerde Tamara van Ark op het PvdA-voorstel door te stellen dat ‘dit soort gesprekken thuishoort aan de keukentafel’. Het Zweedse model laat juist zien dat vaderschapsverlof helemaal geen kwestie is van persoonlijke voorkeur maar van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een kwestie voor de politiek dus. Het kabinet moet inzien dat die verantwoordelijkheid verder gaat dan drie of vijf daagjes ‘wennen’ of ‘genieten’, om met de woorden van minister Asscher te spreken.